So sánh giá xăng trong nước và giá dầu thế giới

Sau ba lần tăng liên tiếp, giá xăng hiện cao hơn 4.760 đồng mỗi lít so với mức đáy hồi cuối tháng Một. Sau gần một năm, giá xăng lại tiếp tục có xu hướng tăng cao. 

Cùng nhìn lại 10 lần điều chỉnh giá xăng trong nước gần nhất và giá dầu Brent Biển Bắc trên sàn giao dịch Singapore tại thời điểm tương đương.

Giá xăng tăng: Điều hành thuế bất hợp lý

Trong vòng một tháng, giá bán lẻ xăng dầu đã được liên bộ Công Thương - Tài chính điều chỉnh tăng 3.150 đồng/lít. Đi kèm với đó là các biện pháp giảm thuế nhập khẩu và xả quỹ bình ổn giá.

Thế nhưng phương án điều chỉnh giá cả hai lần này của liên bộ bị các chuyên gia và dư luận phản ứng, không đồng tình. Đặc biệt là việc Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế môi trường 300% (3.000 đồng/lít) và neo thuế nhập khẩu với mặt hàng xăng.

Nhằm tăng thu ngân sách?

Bộ Tài chính lý giải phương án điều hành thuế nhập khẩu lần này là để hạn chế đà tăng giá của xăng dầu. Việc tăng cường các giải pháp trong điều chỉnh thuế, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu và điều chỉnh giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu lần này được liên bộ Tài chính - Công Thương tính toán chi tiết, đảm bảo giá bán lẻ các mặt hàng xăng dầu không tăng đột biến, hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

Tuy nhiên, TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), không đồng tình với quan điểm điều hành trên của Bộ Tài chính.

Ông Long cho rằng Bộ Tài chính đang muốn áp dụng các biện pháp để tăng thuế, đảm bảo lợi ích tăng thu ngân sách.

“Hai lần điều chỉnh giá xăng dầu vừa qua, giá thế giới tăng ở mức cao khiến giá bán lẻ trong nước tăng theo là điều dễ hiểu. Song đáng lẽ ra khi giá thế giới tăng cao, cơ quan quản lý nên sử dụng các công cụ điều hành khác hợp lý, hài hòa để giảm gánh nặng giá cho người tiêu dùng. Đằng này Bộ Tài chính lại tăng thuế môi trường và giữ thuế nhập khẩu xăng” - ông Long bức xúc.

Ông Long cho rằng mức chênh lệch giá cơ sở bán lẻ của xăng cao nhất (2.200 đồng/lít) so với các mặt hàng dầu (500 đồng/lít). Xăng là mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng phần lớn đến người dân và doanh nghiệp. Thế nhưng Bộ Tài chính lại chọn phương án chỉ giảm thuế nhập khẩu dầu mà vẫn giữ nguyên mức thuế suất đối với xăng. Đây là điều rất bất hợp lý.

Thuế nhập khẩu xăng là nguồn thu lớn cho Nhà nước. Bộ Tài chính chỉ muốn giành lợi ích cho mình thông qua điều hành thuế, đem bất lợi cho tiêu dùng” - ông Long nêu quan điểm.

Vì lợi ích của doanh nghiệp?

Bên cạnh đó, một điều bất hợp lý được ông Long chỉ ra là liên bộ so sánh giá xăng của Việt Nam với Lào và Campuchia. Giá bán lẻ của mỗi nước có sự khác nhau phụ thuộc vào các chi phí cấu thành giá cơ sở như thuế và phí. Ở Việt Nam, thuế - phí chiếm hơn 40% trong cơ cấu giá, tác động rất lớn đến giá bán lẻ khi tới tay người tiêu dùng.

“Nếu so sánh giá với các nước khác, các bộ nên lấy giá xăng dầu ở Mỹ để làm đối sánh. Bởi hiện tại giá xăng ở Mỹ dao động chỉ 16.000 đồng/lít, trong khi đây là thị trường có sức cạnh tranh thực sự” - vị chuyên gia này phân tích thêm.

Ngoài ra, theo ông Long, lần điều chỉnh này liên bộ quyết định giảm mức chi quỹ bình ổn giá vì sợ quỹ bình ổn bị âm. Nếu xả quỹ mạnh tay thì sẽ khiến các doanh nghiệp đầu mối gặp khó khăn. Ông Long cho rằng cách điều hành giữ thuế xăng, giảm xả quỹ bình ổn hình như chỉ đem lại lợi ích cho Nhà nước, doanh nghiệp xăng dầu?

Giá xăng tăng ngược thế giới, đại biểu Quốc hội yêu cầu giám sát chặt

Theo đại biểu Quốc hội, nếu Liên Bộ Tài chính - Công Thương điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu thì giá xăng chưa cần tăng thêm 1.200 đồng/lít vào đêm qua.

Tối qua, liên Bộ Công Thương - Tài chính đã điều chỉnh tăng giá bán lẻ xăng A92 và E5 thêm 1.200 đồng/lít; dầu diesel tăng 500 đồng/lít và dầu madut tăng thêm 500 đồng/lít. Riêng mặt hàng dầu hỏa giảm giá 64 đồng/lít.

Như vậy, đây là đợt điều chỉnh tăng giá bán lẻ xăng dầu lần thứ 2 liên tiếp kể từ đầu tháng 5 với tổng cộng mức tăng thêm 3.150 đồng/lít. Trước đó, ngày 5/5, giá xăng bán lẻ trong nước cũng tăng mạnh gần 2.000 đồng/lít…

Trao đổi bên lề kỳ họp sáng nay 21/5, nhiều đại biểu Quốc hội lo ngại việc giá xăng tăng sẽ ảnh hưởng tới tốc độ phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Sau hai lần điều chỉnh liên tiếp, giá xăng đã tăng thêm 3.150 đồng/lít.

Theo đại biểu Quốc hội Cao Sỹ Kiêm, giá xăng tăng phụ thuộc vào cung cầu trong nước, giá thế giới và cơ chế điều hành giá xăng theo nguyên tắc thị trường. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ thái độ băn khoăn về quyết định tăng giá xăng, thay vì có thể điều chỉnh thuế xuất nhập khẩu xăng.

“Nếu Liên Bộ điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu thì giá xăng lần này có thể giữ nguyên. Doanh nghiệp đang phục hồi hoạt động sản xuất, kinh tế đang lên và mới bắt đầu dễ thở hơn, nhưng cùng lúc tăng cả xăng, điện, tỷ giá có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, làm giá thành sản phẩm tăng lên. Điều này khiến cho việc tăng sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước bị hạn chế”, ông Kiêm lo ngại.

Đại biểu Quốc hội Bùi Thị An cho rằng, Việt Nam đã theo cơ chế thị trường, giá xăng tăng là theo thị trường, thể hiện tính hội nhập của nền kinh tế.

“Tuy nhiên, chúng ta là thị trường định hướng XHCN, đương nhiên phải có sự quan tâm của Nhà nước. Tôi đề nghị công khai giá xăng từ giá nhập, các nức lỗ, lãi một cách cụ thể. Giá xăng ảnh hưởng đến cuộc sống của nhân dân nên tăng nhanh, giảm chậm dân kêu”, bà An đề xuất.

Bà An nhắn nhủ Liên Bộ cần phải công khai các yếu tố hình thành nên giá xăng dầu, nguồn hàng nhập… “Chính phủ cần yêu cầu các đơn vị kinh doanh xăng phải minh bạch. Quốc hội nên có giám sát chặt chẽ giá xăng”, bà An nói.

Cho rằng giá xăng cần phải điều chỉnh cho phù hợp với xu thế giá thế giới, nhưng đại biểu Trần Hoàng Ngân lưu ý cơ quan chức năng cần theo sát biến động khó lường của giá thế giới. Theo quan sát của vị đại biểu này, trong ngày 20 - 21/5, giá xăng dầu thế giới đã giảm, nhưng Việt Nam lại điều chỉnh tăng.

“Việc điều chỉnh giá xăng dầu của ta dựa vào một chu kỳ nhất định, một thời gian nhất định, chứ không căn cứ vào biến động giá từng ngày. Cách đây khoảng 1 tuần, giá xăng dầu thế giới tăng, nên ta cũng tăng. Tuy nhiên, do thời điểm công bố giá xăng của ta không phù hợp với giá xăng trên thế giới, tạo nên sự căng thẳng cho người tiêu dùng”, ông Ngân nói.

Do đó, ông Ngân đề xuất Quốc hội nên có một giám sát chuyên đề về giá xăng dầu. Bởi đây là vấn đề thiết yếu trong đời sống hàng ngày và được nhân dân rất quan tâm.

Ông Ngân phân tích, theo quy định, việc điều chỉnh giá xăng phải có thời gian và thời gian đó trong vòng 15 ngày. Trong khi đó, giá xăng dầu các nước được điều chỉnh từng ngày, thế nên mới có độ chênh, khi giá xăng thế giới đang giảm thì giá trong nước lại tăng.

“Nên rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng, tạo thói quen cho người dân về sự lên, xuống của giá xăng. Chỉ có như thế mới không tạo ra những cú sốc về giá. Vấn đề là làm sao giám sát được hiệu ứng đô- mi - nô từ giá xăng dầu đến giá cả các mặt hàng khác”, ông Ngân nhấn mạnh.